maandag 29 september 2014

KUNST & GELD

Soevenierwinkel, Den Bosch, december 2008

Veel mensen vragen zich af wat kunst is en vooral wat moderne kunst is. Daar is geen eenvoudig antwoord op te geven, want kunst is ingewikkeld en complex net als het leven zelf. Tenminste als het kunst is die ergens over gaat en dat kan van alles zijn in de combinatie vorm, kleur en inhoud. Dat geeft een onbeperkt aantal mogelijkheden, net zoveel als er mensen zijn.

Het is niet alleen gangbaar om onderscheid te maken tussen Kunst en Kitch, de AVRO wijdt er zelfs een programma aan, maar ook tussen kunst en topkunst. Wat je ook kunt zien in het programma Kunst en Kitsch, waar een enkele keer ook topkunst voorkomt, is de rol die geld speelt in de kunst. Ze lopen er niet mee te koop maar de meeste mensen komen naar de experts van Kunst en Kitsch om nu eindelijk eens te horen wat hun kunstvoorwerp waard is waarbij als vuistregel geldt dat oud (antiek) meer waarde heeft dan jong en modern. Dat is al lang niet meer zo. Moderne kunst kan tegenwoordig veel meer geld waard zijn dan oude, bijvoorbeeld 17e eeuwse schilderijen.
 
In het TV programma zie je vaak de mensen hun teleurstelling verbergen dat het meegebrachte kunstvoorwerp niet de moeite waard is. Ze doen dat met een wat geforceerde lach en kwinkslag; "het is toch leuk om te weten" en "het was een mooie gezellige dag." Kortom, weliswaar weer geen prijs maar  we maken er toch nog wat van.

Het omgekeerde zie je ook gebeuren. Blijkt het meegebrachte kunstvoorwerp heel veel waard te zijn, dan verbergt de eigenaar zijn blijdschap achter een achteloze opmerking "dat het mooi meegenomen is" en "dat het leuk is om te weten." Voor geen geld wil hij of zij niet de indruk wekken dat het niet om het geld te doen is maar om de kunst. Kunst en geld gaan blijkbaar niet samen.

De achterliggende gedachte is dat kunst verheven is en boven zoiets vulgairs als geld behoort te staan. Dat vinden de meeste mensen ook zo. Kunst is geest, geld is materialistisch. Alleen een onbeschaamde en wellicht ook onbeschaafde botterik zou in de cameralens durven bekennen blij te zijn met het geld. De rest van de mensen houdt het liever beschaafd en blijft op zijn minst de schijn ophouden dat hij de kunst op zichzelf veel belangrijker vindt dat het vele geld die hij er toevallig voor kan krijgen.

Zo niet dus de rijken die topkunst heten te kopen zo lees ik in NRCQ van vandaagKunst wordt in toenemende mate gekocht met een investeringsoogmerk, blijkt uit onderzoek. Als gevolg daarvan oriënteren vermogensbeheerders, family offices en private banks zich weer meer op de kunstmarkt. Niet zozeer uit liefde voor de kunstwerken, maar om er geld mee te verdienen. Ook kleinere concurrenten rekenen op groei en proberen klanten te trekken door prestigieuze nieuwe panden te betrekken. Zo opent het derde veilinghuis ter wereld, Phillips, in oktober een vestiging in de chique Londense wijk Mayfair.”

Bij de rijkaards gaat het dus wel degelijk om geld, heel veel geld. Kunst als investering. Het bevestigt wat we al lang wisten. Hoe verheven en schoon een kunstvoorwerp ook is, hoeveel arbeid en geest ook in een kunstvoorwerp gelegd mag zijn, uiteindelijk wordt het toch altijd weer bezoedeld en besmeurt door geld. En veel geld wordt altijd gevolgd door diefstal, heling, oplichting, bedrog en namaak.


Zo wordt veel kunst naar de top gemanipuleerd door galeries en grote kunsthandelaars.Dat mag natuurlijk niet maar het hoort nu eenmaal bij het spel van het grote en grove geld. Net zoals er ook met aandelen, hypotheken enz. gemanipuleerd wordt. Is daar enige kruid tegen gewassen? Ik vrees van niet. Het verlangen naar zuivere kunst, dit wil zeggen kunst om de kunst en niet om het geld, is – zo vrees ik – onmogelijk. Je kunt er alleen zelf voor waken dat je kunst waardeert om de kunst zelve en niet vanwege het geld en daar zul je al moeite genoeg mee hebben.   

1 opmerking: